Żałoba narodowa

Ustawowo określić zakres stylistyczny muzyki, którą należy emitować w czasie żałoby narodowej! Szokujący to pomysł! A taki powstał!

Art. 1 Ustawy Prawo prasowe: „Prasa, zgodnie z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej, korzysta z wolności wypowiedzi i urzeczywistnia prawo obywateli do ich rzetelnego informowania, jawności życia publicznego oraz kontroli i krytyki społecznej.”
Zatem byłoby to niezgodne filarem ustawy! Gdzie wolność wypowiedzi!
Czy jest to w ogóle problem? Czy też temat zastępczy.
Warto zatem przypomnieć ile razy i w jakich okolicznościach ogłaszano żałoby narodowe w czasie ostatnich kilkunastu lat w Polsce i jak zachowywały się wówczas media.

18 lipca 1997 roku została ogłoszona żałoba w związku ze śmiercią ponad 50 osób w wyniku  powodzi w Polsce. Zostały opuszczone flagi na budynkach urzędowych oraz zawieszono organizowanie imprez artystycznych i rozrywkowych. W mediach panowała powaga, a stacje radiowe prezentowały znacznie spokojniejsze piosenki.

Od 12 do 14 września 2001 roku prezydent ogłosił żałobę narodową w związku z zamachami na World Trade Center w Nowym Jorku. Tradycyjnie zarządzono opuszczenie do połowy masztu flag państwowych na budynkach oraz przed budynkami organów państwowych. W mediach dominowały przekazy ze Stanów Zjednoczonych i atmosfera paniki, że to może się zdarzyć również i nas. Na muzykę – bardzo spokojną – brakowało często czasu antenowego.

12 marca 2004 Aleksander Kwaśniewski – na wniosek rządu - ogłosił od żałobę narodową w Polsce jako wyraz solidarności z ofiarami zamachów terrorystycznych w Madrycie. Media zareagowały znacznie spokojniej i już nie wprowadzały tak restrykcyjnych obostrzeń repertuarowych. Być może miało to związek z odległością zdarzenia.

3 kwietnia 2005 Rada Ministrów wprowadziła żałobę narodową w związku ze śmiercią Jana Pawła II. Jednocześnie Rada Ministrów w sposób wyraźny zwróciła się z apelem do wszystkich Polaków „o zachowanie żałoby narodowej i wspólne uczczenie pamięci Jego Świątobliwości Papieża Jana Pawła II.”
Zostały odwołane seanse filmowe, przedstawienia teatralne oraz inne imprezy rozrywkowe, a  TVP nie transmitowała meczów piłkarskiej Ligi Mistrzów. Większość stacji telewizyjnych poświęciła swój program wydarzeniom w Watykanie i materiałom o zmarłym papieżu. Były jednak kanały, które całkowicie zaprzestały emisji swoich programów m.in.: MTV, Jetix, VIVA. Stacje radiowe i telewizyjne wstrzymały rónież emisję reklam. Muzyka rozrywkowa praktycznie zniknęła z anten. Dominowała atmosfera wielkiej podniosłości i zadumy narodowej. Wśród moich znajomych i przyjaciół obok siebie śmierć Papieża przeżywali Buddyści, Mułzumanie i Katolicy. Każdy po swojemu i każdy podkreślał wielkość zmarłego. Muzyka praktycznie nie istniała. Można było dostrzec dziwne zjawisko: nawet po zakończeniu żałoby, media prezetowały jakby mniej agresywną muzykę.

Podobnie jest i obecnie po tragedii na Śląsku.
Nikt oficjalnie nie nakazywał powagi – Prezydent Lech Kaczyński jedynie o nią poprosił - a jednak jest ona obecna w mediach. Z ciekawą inicjatywą wyszła stacja Canal +, która emituje reklamy, ale całkowity przychód w trakcie 3 dniowej żałoby jest przeznaczony na pomoc ofiarom tragedii.

Aby sprecyzować przedmiot rozważań sięgnijmy do definicji. Co to jest zatem żałoba narodowa?
Słownik języka polskiego podaje jednoznaczną definicję:
„Żałoba narodowa «oficjalna żałoba, zwykle jednodniowa lub kilkudniowa, ogłaszana przez władze państwowe z powodu śmierci wybitnej osobistości lub wielkiej katastrofy, polegająca na odwołaniu imprez i widowisk rozrywkowych»”

O tym jaka bywa w tym czasie muzyka w polskich mediach napisałem wyżej: na pewno spokojniesza, będąca sumą wrażliwości redaktorów programujących i potrzeby chwili.
Próba cenzurowania muzyki w mediach w czasie żałoby narodowej potwierdza głosy, że Polacy są mistrzami umartwiania się – również na pokaz, w mediach. Prezenterzy przeżywają chwile uniesień i egzaltacji i prześcigają się w dramatyzowaniu sytuacji. Słychać również opinie, że to i tak bez sensu – granie muzyki spokojnej i doniosłej. Że w tekstach wielu piosenek przewijają się wątki erotyczne i niestosowne do chwili powagi. Znalezienie idealnego rozwiązania wydaje się niemożliwe. Ale…. czy jest wogóle potrzeba szukania takowego?
Prawo polskie nie stanowi jednoznacznie o postawie mediów w takich sytuacjach.
Jeśli prośba Prezydenta czy Rady Ministrów może być traktowana jako wykładnia obowiązującego prawa, to jest to wszystko co można zrobić.
Powstaje pytanie czy jest potrzeba tworzenia oddzielnych przepisów stanowiących o tych kwestiach. Wydaje się, że takie uregulowania są zbędne. Pokazują to powyższe przykłady tragedii w których polskie władze ogłaszały żałoby narodowe i zachowania się szefów stacji oraz redaktorów programujących muzykę. Zatem śmiało można stwierdzić, że szukanie prawnych uregulowań co wolno w muzyce i rozrywce w ogóle w trakcie żałoby narodowej, jest po prostu tematem zastępczym lub próbą cenzurowania mediów.

PS.
I jeszcze jak to na świecie wygląda:
13 marca 2000 roku Leonid Kuczma ogłosił dwudniową żałobę narodową po eksplozji w kopalni i śmierci 80 górników. Ówczesny prezydent Ukrainy nakazał opuszczenie flag do połowy masztu oraz zabronił nadawania programów rozrywkowych w telewizji.
W Szwecji, po tsunami w 2004, które zabiło wielu Szwedów, wprowadzono jeden dzień żałoby narodowej, w który media zobowiązane były do nie nadawania  programów rozrywkowych.
Po katastrofie samolotu w Abudży (24.10.2005), w Nigerii obowiązywały 3 dni żałoby narodowej. Niezależna afrykańska telewizja African Independent oraz radio Raypower zostały zamknięte. Powodem było nadawanie przez nie relacji z katastrofy w których pokazywano niezwykle krwawe zdjęcia.
W Niemczech, w każdym z 16 regionów obowiązują odrębne przepisy w sprawach mediów, zarówno prywatnych jak i państwowych (radio i telewizja).
Generalnie jednak nie ma specjalnych uregulowań prawnych w tych kwestiach