Abonament RTV w Polsce. Kto jest zwolniony z opłaty?

Temat abonamentu, z którego środki są przekazywane na Telewizję Polską, Polskie Radio i rozgłośnie regionalne Polskiego Radia budzi duże emocje. Centrum Obsługi Finansowej Poczty Polskiej weryfikuje czy obywatele i firmy odprowadzają abonament RTV. Niedawno na stronach internetowych instytucji ukazał się artykuł obalający niektóre teorie spiskowe na ten temat. Firma zdradziła, że jedynie kilkudziesięciu kontrolerów w całym kraju sprawdza czy odbiornik radiowy lub telewizyjny został zarejestrowany. Rzadko zaglądają oni do mieszkań czy domów. Skupiają się na firmach i instytucjach.

Poczta Polska nie rozsyła losowych wezwań

Jeden z mitów abonamentowych dotyczy losowych wezwań, które spółka ma wysyłać na podstawie bazy PESEL. Czy w Poczcie Polskiej jest komórka, która losowo z bazy PESEL rozsyła wezwania do stawienia się w dowolnym urzędzie pocztowym i przedstawienia dowodu na rejestrację odbiornika i wpłaty?

- Za realizację obowiązków wynikających z ustawy o opłatach abonamentowych odpowiada operator wyznaczony, którym jest Poczta Polska. Rejestr PESEL, zgodnie z art. 7 ust 1a, jest wykorzystywany do zadań wynikających wprost z ustawy abonamentowej, w związku z tym nie ma możliwości prawnej i technicznej, aby losowo z bazy PESEL wysyłać wezwania do stawienia się w dowolnym urzędzie pocztowym i przedstawienia dowodu na rejestrację odbiornika i wpłaty. Poczta Polska nie stosuje takich praktyk. Obowiązkiem użytkownika jest rejestracja odbiorników w terminie 14 dni od wejścia w posiadanie odbiornika. Prowadzony rejestr abonentów jest bazą oświadczeniową i nie ma prawnej możliwości zarejestrowania użytkownika/abonenta bez jego wiedzy i zgody - wyjaśnia w rozmowie z Wirtualnemedia.pl biuro prasowe Poczty Polskiej.

Zdaniem instytucji, sam zobowiązany do płacenia za telewizor czy radio powinien go zarejestrować. W przeciwnym wypadku grozi mu surowa kara. - Użytkownik odbiorników powinien dopełnić formalności rejestracji bez uprzednich wezwań. Dokonana rejestracja zobowiązuje abonenta do uiszczania opłat od następnego miesiąca po zgłoszeniu lub do korzystania ze zwolnienia od opłat (w przypadku przysługujących uprawnień). Dokonanie rejestracji  bez przeprowadzenia wcześniejszej kontroli obowiązku rejestracji odbiorników odbywa się bez konsekwencji finansowych za wcześniejszy okres używania odbiornika. W przypadku przeprowadzonej kontroli, podczas której stwierdzono korzystanie z niezarejestrowanego odbiornika/ów, wydawana jest decyzja administracyjna, w której jest wskazana opłata trzydziestokrotność miesięcznego abonamentu (jest to kara za korzystanie z  niezarejestrowanych  odbiorników) – tłumaczy Poczta.

Czy w przypadku dobrowolnej rejestracji (bez kontroli) trzeba uiścić zaległe opłaty? - Zgodnie z informacją powyżej, formalność zgłoszonej rejestracji jest momentem powstania obowiązku. Jeżeli kontrola nie była przeprowadzona, nie wydano decyzji administracyjnej, w związku z tym nie ma obowiązku oraz możliwości uiszczenia opłaty za domniemany czas, kiedy nie były odprowadzone opłaty. Każdy użytkownik korzystający z niezarejestrowanego odbiornika taką decyzję podejmuje na własną odpowiedzialność z konsekwencją konieczności opłaty kary w przypadku przeprowadzonej kontroli rejestracji odbiorników (art. 5 ust. 3 oraz art. 7 ust. 6 ustawy abonamentowej) – odpowiada biuro prasowe instytucji.

Skąd Poczta Polska czerpie dane?

W 2021 roku odbył się Narodowy Spis Powszechny. Część obawia się, że dane zebrane przez ankieterów mogą zostać wykorzystane w celu wymierzenia kary za niepłacenie abonamentu RTV lub zmuszenia widza czy słuchacza do uiszczania takich opłat. Skąd pobierane są dane adresowe? Mogą być wykorzystywane dane ze spisu powszechnego GUS? - Abonent, który dokonał rejestracji, jest zobowiązany do bieżącego dokonywania formalności zmiany adresu (zgodnie z rozporządzeniem MAiC z 17 grudnia 2013 r. w sprawie warunków i trybu rejestracji odbiorników radiofonicznych i telewizyjnych.). W przypadku, gdy abonent obowiązku nie wykonał, Poczta Polska weryfikuje dane osobowe w rejestrze PESEL (art. 7 ust. 1a ustawy o opłatach abonamentowych). Spółka, w ramach realizowanych zadań, próbuje wykorzystywać różne dane z ogólnie dostępnych rejestrów publicznych – do tej pory nie były wykorzystywane dane ze spisu powszechnego GUS - przekonuje Poczta Polska.

Niektórzy płacący za abonament RTV zdecydowali się na rejestrację odbiornika podczas wizyty w placówce Poczty Polskiej w innym celu. Zostali do tego przekonani przez pracowników tej firmy. Czy pracownicy Poczty Polskiej w placówkach mogą zachęcać do rejestracji odbiornika? - Pracownicy placówek pocztowych jak najbardziej mogą, a nawet powinni zachęcać do rejestracji odbiorników, ze względu na obowiązek ustawowy - wyjaśnia Poczta Polska.

Pracownicy mogą też pytać dlaczego ktoś nie zarejestrował odbiornika? - Pracownik placówki pocztowej nie jest kontrolerem, w związku z tym, takie pytanie, jeżeli by się pojawiło, nie rodzi negatywnych konsekwencji dla Klienta, a może uświadomić obowiązek rejestracji i przestrzec przed ewentualną karą finansową związaną z korzystaniem z niezarejestrowanych odbiorników RTV - wyjaśnia biuro prasowe spółki.

Płaci 34,7 proc. zobowiązanych

Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji podała w sprawozdaniu za 2022 rok, że na koniec minionego roku za abonament radiowo-telewizyjnych płaciło tylko 828 tys. zobowiązanych (34,7 proc.). W tej grupie było 589 tys. gospodarstw domowych i 239 tys. abonentów instytucjonalnych. Rok wcześniej płaciło nieco ponad 900 tys. zobowiązanych - wynika z analizy portalu Wirtualnemedia.pl.

Liczba abonentów z zarejestrowanymi odbiornikami RTV zmniejszyła się o 1 596 793. Ponadto nastąpił spadek liczby abonentów zwolnionych od opłat abonamentowych o 1 359 639. Na 13 572 000 gospodarstw domowych w Polsce (96,4 proc.) posiada odbiorniki telewizyjne. Według stanu na 31 grudnia 2022 r. zarejestrowane odbiorniki posiadało: 4 708 702 (34,7 proc.) gospodarstwa domowe, spośród których  2 563 842 (54,5 proc.) abonentów było zwolnionych z wnoszenia opłat. To m.in. osoby powyżej 75 roku życia, inwalidzi I grupy i weterani.

Regulator poinformował, że wszyscy pozostali zobowiązani, czyli 2 384 097, w tym 2 144 860 gospodarstw domowych i 239 237 abonentów instytucjonalnych, powinni terminowo wnosić opłaty abonamentowe. Na koniec 2022 roku opłaty uregulowało jedynie 828 110 zobowiązanych (34,7 proc.), w tym 588 873 gospodarstwa domowe i 239 237 abonentów instytucjonalnych.

Przed rokiem Rada podała w sprawozdaniu za 2021 rok, że było wówczas zarejestrowanych 6 544 732 abonentów, w tym abonentów instytucjonalnych 238 203. 6 272 113 osób i podmiotów zarejestrowało odbiornik radiowy i telewizyjny, a 272 619 tylko radiowy. 46,47 proc. gospodarstw miało zarejestrowany odbiornik. Aż 62,21 proc. abonentów było jednak zwolnionych z opłat m.in. z powodu wieku. Zobowiązanych do wnoszenia opłat było 2 383 048 gospodarstw domowych i 238 203 abonentów instytucjonalnych. Na koniec 2021 r. opłaty regulowało 900 255 zobowiązanych (34,34 proc.), w tym 662 052 gospodarstw domowych i 238 203 abonentów instytucjonalnych.

Tym samym na koniec 2022 roku wnoszono o 72 tys. mniej opłat abonamentowych niż przed rokiem.

Spadają wpływy abonamentowe

Kontrolerzy Poczty Polskiej sprawdzają czy mieszkańcy poszczególnych budynków i kierowcy zarejestrowali odbiorniki radiowe i telewizyjne. Takich pracowników jest kilkudziesięciu i sprawdzają głównie instytucje. Obowiązkiem instytucji jest też weryfikacja czy posiadacze odbiorników uiszczają opłaty z tytułu abonamentu radiowo-telewizyjnego. Jeśli stwierdzone zostaną zaległości, to widz czy radiosłuchacz powinien otrzymać listowne upomnienie. Gdy ono nie poskutkuje, to Poczta Polska powinna wystawić tytuł wykonawczy i skierować go do organu egzekucyjnego, którym w tym przypadku jest miejscowy naczelnik urzędu skarbowego. Należności ściągają  poborcy skarbowi ze specjalnej komórki, którzy mają podobne uprawnienia do komorników. Mogą na przykład zabezpieczyć rachunek bankowy, akcje czy obligacje. W przypadku większego zadłużenia także nieruchomości.

Poczta Polska otrzymuje wynagrodzenie umowne w wysokości 6 proc. od zainkasowanych opłat i odsetek za zwłokę w ich uiszczaniu oraz 50 proc. wpływów z kar pobranych  za używanie niezarejestrowanych odbiorników radiofonicznych i telewizyjnych. Kara stanowi równowartość 30-krotnej opłaty. Centrum Obsługi Finansowej Poczty Polskiej w 2022 r. wysłało 178 257 150 upomnień do abonentów zalegających z wnoszeniem opłaty abonamentowej. Zadłużenie w całości lub części uregulowało 38 943 abonentów, wpłacając kwotę 46,7 mln zł. W stosunku do pozostałych abonentów zalegających z opłatami Poczta Polska wszczynała postępowania administracyjne i wystawiła 46 407 tytułów wykonawczych W 2022 r. zrealizowano 58 767 tytułów na kwotę 61,2 mln zł. Poczta Polska przedłożyła do KRRiT sprawozdanie, w którym wykazała, że od 1 stycznia do 31 grudnia 2022 r. zainkasowała łącznie wpływy abonamentowe i pozaabonamentowe w kwocie 647 mln zł (brutto). Opłaty abonamentowe stanowiły 639,6 mln zł, odsetki za zwłokę 3,6 mln zł, a kary za niezarejestrowane odbiorniki 3,8 mln zł. W 2021 roku było to odpowiednio: 648,6 mln zł, 2,5 mln oraz 3,3 mln. Tym samym spadły wpływy, a wzrosły odsetki i kary.

Abonament RTV w Polsce

Od 2023 roku opłata za sam odbiornik radiowy wynosi 8,70 zł. Jeśli posiadamy także telewizor, trzeba płacić 27,30 zł. Opłaty należy wnosić do 25 dnia miesiąca. 

Z ustawy abonamentowej wynika, że opłatom podlega „odbiornik dostosowany do natychmiastowego odbioru programu”. Nie wystarczy więc zdjęcie anteny na balkonie czy radia zza szyby samochodu. Za niewpuszczenie kontrolera nie grożą żadne konsekwencje. Nie może on też wrócić do nas z funkcjonariuszami policji.

Od niesłusznie nałożonej kary można odwołać się do ministra infrastruktury, a następnie sądu administracyjnego. W szczególnych sytuacjach należność może rozłożyć na raty Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji. Prawnicy z Kancelarii Prawnej Media kilka miesięcy temu przedstawili na łamach Wirtualnemedia.pl szczegółowy poradnik w sprawie odwołania. Ich zdaniem opłatom nie podlega telewizor używany tylko do serwisów streamingowych typu Netflix. Poczta Polska jest przeciwnego zdania.

Kto jest zwolniony z opłaty abonamentu RTV?

Jeśli spełniacie jeden z poniższych warunków, posiadając radioodbiornik i telewizor, nie musicie opłacać abonamentu RTV. Ulga przysługuje:

* osobom mającym ukończone 75 lat,
* osobom mającym ukończone 60 lat i pobierającym emeryturę, której wartość miesięczna nie przekracza połowy przeciętnego wynagrodzenia,
* osobom z I grupą inwalidzką,
* osobom całkowicie niezdolnym do pracy,
* osobom o znacznym stopniu niepełnosprawności lub trwałej bądź okresowej całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym,
* osobom niesłyszącym, u których stwierdzono całkowitą głuchotę lub obustronne upośledzenie słuchu,
* osobom niewidomym, których ostrość wzroku nie przekracza 15 proc.
* osobom bezrobotnym,
* kombatantom będącym inwalidami wojennymi lub wojskowymi bądź ich rodzinom,
* osobom mającym prawo do korzystania ze świadczeń pieniężnych np. zasiłku stałego, zasiłku okresowego bądź zasiłku przedemerytalnego.