Co to jest proporcja w VAT

Prowadzący działalność mieszaną przedsiębiorca inaczej odlicza VAT z faktur zakupowych, jeśli tego, co kupuje, używa zarówno do czynności opodatkowanych, jak i do zwolnionych. Będzie tak z fakturą np. za internet czy usługi księgowe.

fot. Shutterstock.com

Przedsiębiorca korzystający ze zwolnienia z VAT-u ani nie płaci podatku należnego od faktur sprzedażowych, ani nie odlicza go od faktur zakupowych. Z kolei czynnemu VAT-owcowi przysługuje prawo do obniżania kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w takim zakresie, w jakim nabywane przez niego towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych.

A co jeśli przedsiębiorca przykładowo sprzedaje opodatkowane VAT-em usługi związane z prowadzeniem warsztatu samochodowego, a z drugiej jednocześnie świadczy zwolnione z VAT-u usługi szkolenia z zakresu BHP?

W takim przypadku, mamy obowiązek przypisać nabywane towary lub usługi do wykonywania odpowiedniej – zwolnionej bądź opodatkowanej – czynności, a także odrębnie określić kwoty podatku naliczonego wynikające z faktur zakupów. Jeśli wyodrębnienie jest możliwe, przysługuje nam prawo do odliczenia VAT w stosunku do zakupów przeznaczanych na naszą opodatkowaną sprzedaż oraz nie przysługuje w stosunku do tych związanych ze sprzedażą zwolnioną (interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 26 luty 2016 o sygn. ILPP1/4512-1-880/15-4/MD). Nie zawsze jednak da się tak zrobić.

Dwie działalności, jeden wydatek

Nierzadko nabywane towary i usługi służą wykonywaniu zarówno czynności, w stosunku do których przysługuje prawo do doliczenia VAT-u, jak i tych do których nie ma takiego prawa, a co za tym idzie danego zakupu firmowego nie można przyporządkować do jednego rodzaju czynności wykonywanych przez przedsiębiorcę. W naszym przykładzie takim zakupem związanym zarówno z warsztatem jak i ubezpieczeniami może być faktura za usługi księgowe, które nabywamy w celu rozliczenia obrotu z zarówno warsztatu jak i ubezpieczeń, czy też faktura za telefon i internet używane w obydwu przypadkach.

Odliczenie VAT-u naliczonego od należnego następuje tu jedynie w części, w postaci proporcji. Innymi słowy prawo do odliczenia przysługuje tylko w tej części, w której zakup służy czynnościom opodatkowanym (art. 86 ust. 2a ustawy o VAT). Jak ją wyliczyć?

Wyliczenie proporcji

Proporcja sprowadza się do znalezienia w stosunku procentowym udziału czynności (roczny obrót), w związku z którymi przysługiwało przedsiębiorcy prawo do odliczenia VAT-u, w łącznej wartości czynności (łączny obrót) zarówno objętych VAT-em jak i zwolnionych z niego (art. 90 ust. 3 ww. ustawy). Proporcję określa się w stosunku rocznym na podstawie obrotu osiągniętego w roku poprzedzającym rok podatkowy, w odniesieniu do którego jest ustalana proporcja, zaokrąglając na koniec wynik w górę do liczby całkowitej (art. 90 ust. 4 ustawy o VAT).

Przykład

U przedsiębiorcy prowadzącego działalność mieszaną (opodatkowaną i zwolnioną z podatku od towarów i usług) udział obrotu opodatkowanego w obrocie ogółem wynosi 55 %. Otrzymany wynik oznacza, że przedsiębiorca od faktur zakupowych, dokumentujących zakupy wykorzystywane zarówno w działalności zwolnionej jak i opodatkowanej przedsiębiorcy, będzie mógł odliczyć jedynie 55 % wynikającego z nich VAT-u.

Proporcja bez proporcji

Może się zdarzyć, że proporcje w zestawieniu obrotu będą bliskie granicy 100% lub 0%. W sytuacji, gdy proporcja:
- przekroczyła 98 % oraz kwota VAT-u naliczonego niepodlegająca odliczeniu, wynikająca z zastosowania tej proporcji, w skali roku, była mniejsza niż 500 zł – mamy prawo przyjąć, że proporcja wynosi 100 %.
- nie przekroczyła 2 % - ustawodawca pozwala przyjąć, że proporcja równa się zeru (art. 90 ust. 10 ww. ustawy).