Czy sprzedaż mieszkań z podzielonego domu podlega VAT?

Kiedy firma zajmująca się budową lokali mieszkalnych je sprzedaje, płaci VAT. Kiedy zaś transakcja jest przeprowadzana przez osobę fizyczną, tego podatku się nie płaci. A co będzie, jeśli osoba prowadząca działalność gospodarczą zdecyduje się przerobić własny dom jednorodzinny na budynek wielorodzinny i sprzedać powstałe lokale?

Podział prywatnego domu na części
Z takim zamiarem nosi się kobieta, która zwróciła się do izby skarbowej o interpretację podatkową. Mianowicie próbowała ona sprzedać dom mieszkalny, który zbudowała wyłącznie z myślą o mieszkaniu w nim. Nigdy w budynku nie prowadziła działalności gospodarczej.

Jednak nie udało się jej sprzedać domu, toteż zdecydowała się na inne rozwiązanie – uznała, że przebuduje budynek w taki sposób, aby powstały cztery oddzielne lokale mieszkalne i sprzeda każdy z nich oddzielnie.

Podatniczka zwróciła się z pytaniem do izby skarbowej, czy od sprzedawanych lokali będzie musiała płacić VAT. Jej zdaniem, transakcje sprzedaży nie podlegają VAT, bo dom jest majątkiem prywatnym. Przypomniała, że kiedy dom powstawał, nie odliczała VAT naliczonego od materiałów i usług budowlanych, bo nie miała takiego prawa, a poza tym nie starała się odzyskać VAT-u od zakupu materiałów budowalnych.

VAT obowiązuje
Izba Skarbowa w Katowicach w interpretacji z 4 listopada 2015 r. (sygnatura IBPP1/4512-618/15/AW) uznała stanowisko wnioskującej za błędne. Przyznała, że nie ma znaczenia, że podatniczka wykonuje działalność gospodarczą i jest podatnikiem VAT, bo sprawa dotyczy jej majątku prywatnego. Tyle że z punktu widzenia ustawy o podatku od towarów i usług, duże znaczenie ma to, co zamierza zrobić tym majątkiem.

Generalnie jest problem, aby dokonać rozróżnienia, kiedy operacje na majątku prywatnym można uznać za dokonywane w ramach normalnego zarządu, a kiedy zaczynają one mieć taki zakres, że już kwalifikują się do objęcia VAT. Zajmował się tym m.in. Trybunał Sprawiedliwości UE. Jak wynika z interpretacji, TSUE „w sprawach C-180/10 i C-181/10 orzekł, że czynności związane ze zwykłym wykonywaniem prawa własności nie mogą same z siebie być uznawane za prowadzenie działalności gospodarczej. Sama liczba i zakres transakcji sprzedaży nie mogą stanowić kryterium rozróżnienia między czynnościami dokonywanymi prywatnie, które znajdują się poza zakresem zastosowania dyrektywy, a czynnościami stanowiącymi działalność gospodarczą. Podobnie, zdaniem Trybunału, okoliczność, że przed sprzedażą zainteresowany dokonał podziału gruntu na działki w celu osiągnięcia wyższej ceny łącznej. Całość powyższych elementów może bowiem odnosić się do zarządzania majątkiem prywatnym zainteresowanego. Inaczej jest natomiast – wyjaśnił Trybunał – w wypadku gdy zainteresowany podejmuje aktywne działania w zakresie obrotu nieruchomościami, angażując środki podobne do wykorzystywanych przez producentów, handlowców i usługodawców w rozumieniu art. 9 ust. 1 akapit drugi Dyrektywy.”

Urzędnicy uznali, że wskutek przebudowy zmieni się sposób użytkowania budynku w taki sposób, że wnioskująca postąpi podobnie jak podmioty zajmujące się obrotem nieruchomości. A skoro będzie działać jak podmiot prowadzący działalność gospodarczą, to powinna zapłacić VAT.

Jest podatek, a więc może być zwolnienie
I dlatego urzędnicy uznali, że transakcji sprzedaży czterech mieszkań nie można uznać za zwolnioną z podatku VAT. Stąd też stwierdzenie, że stanowisko wnioskującej było błędne. Tyle że to nie oznacza, że będzie ona zmuszona zapłacić VAT.
Otóż art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT mówi, że zwalnia się od podatku dostawę budynków, budowli lub ich części, o ile w stosunku do tych obiektów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego praz dokonujący dostawy nie ponosił dostawy nie ponosił wydatków na ich ulepszenie, w stosunku do których miał prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, a jeżeli ponosił takie wydatki, to były one niższe niż 30% wartości początkowej tych obiektów.

A wnioskująca nie odliczyła VAT przy budowie, ponieważ nie miała takiego prawa. I choć wydatki, jakie są planowane, mają nie przekroczyć 30% wartości budynku, to urzędnicy stwierdzili, że po przebudowie mieszkania będą nie tyle budynkami czy budowlami, lecz staną się towarem handlowym, więc nie można mówić o ich ulepszeniu.

W rezultacie to wszystko powoduje, że choć cała operacja jest objęta VAT, to jednak sprzedaż mieszkań będzie z podatku zwolniona.
 

Marek Siudaj, Tax Care